حــضـــرت امــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــام صــــــادق (ع)
نام پيشواى ششم «جعفر»، كنيهاش «ابو عبدالله»، لقبش«صادق»، پدر
ارجمندش امام باقر (ع) و مادرش «ام فروه» مىباشد مشهور ميان مورخان و محدثان آن است كه امام صادق (ع) در هفده
ربيعالاول سال 80 و يا 83 قمرى چشم به جهان گشوده است .محمد بن سعيد روايت كرده كه امام به هنگام وفات، هفتاد و يك ساله بوده
است .ملاحظه مى شود كه اين روايت با هيچكدام از دو احتمال 80 و 83 سازگار
نيست؛ زيرا مورخان اتفاق نظر دارند كه امام صادق (ع) در سنه 148 قمرى وفات يافته
است . بنابراين تاريخ تولد آن حضرت سه سال و يا سه سال و چندی پيش از سنه 80 بايد باشد، و بدين ترتيب روايات وارده در ميلاد امام
را مىتوان به سه گروه تقسيم كرد كه قول ميانه همان 80 سال است و شايد آن نزديك به
صحت باشد.
كينه ها و القاب امام امام صادق (ع) كنيههاى متعددى داشته مانند: ابوعبدالله ، ابواسماعيل
و ابوموسى، كه مشهورتر همان نخستين آنهاست و القاب چندى هم داشته ، چون: صادق ،
فاضل، قائم، كافل، منجى و غير اينها كه اولين، مشهورترين آنها است .لقب صادق را جدش پيامبر به او داده است ، چنانكه ابوهريره در روايتى
از رسول خدا نقل كرده كه فرمود: ... و خداوند از صلب فرزندم محمد باقر پسرى آورد
كه كلمه حق و زبان صدق و راستى است . ابن مسعود مى پرسد: نام او چيست ؟ پيامبر
مىفرمايد: جعفر صادق كه راستگو و درست كردار است و هر كس به او طعن زند و بدگويد
و هر كه دست رد بر سينه او زند، به من بد گفته و دست رد بر سينه من زده است .
سيماى امام امام صادق (ع) مردى بوده است چهارشانه، زيبا روى و خوش سيما. موهايش
كوتاه و پر پشت بوده و وسط استخوان بينىاش كمى برجستگى داشته است . قسمت بالاى
پيشانىاش كم مو، پوست بدنش نازك و برگونهاش خالى مشكين و در بدنش چندين خال سرخ
وجود داشته است
شهادت امام اينكه امام در چه ماهى وفات يافته ، روايات مختلف است . برخى بيست و
پنج شوال و برخى نيمه رجب را روايت كردهاند؛ ولى مورخان شيعه و سنى اتفاق دارند
كه سال وفات امام، سنه 148 هجرت بوده است، و روايت بيست و پنج شوال نيز مشهور است
.همچنين نويسندگان و تاريخدانان شيعه متفقاً اعتقاد دارند كه والى
مدينه از سوى منصور عباسى ، امام صادق (ع) را بوسيله زهر مسموم و شهيد كرده است .
و «كفعمى» در «مصباح» روايت كرده كه امام با انگورى زهرآگين مسموم و شهيد شده است
.در اين ميان برخى محققان اهل سنت نيز شهادت امام را بوسيله زهر، روايت
كردهاند كه از جمله مؤلفان «اسعاف الراغبين» ، «نورالابصار» ،«تذكره الخواص» و
«الصواعق المحرقه» را مىتوان نام برد.امام كاظم (ع) پدرش را پس از شهادت در ميان دو تكه پارچه سفيد كه لباس
احرام او بود به اضافه پيراهن و دستارى كه يادگار جدش حضرت على بن الحسين (ع) بود
و نيز در ميان بردى كه آن را به چهل دينار خريده بود، پيچيد و به خاك سپرده.
امام موسى كاظم (ع) ضمناً دستور داد، چراغ اطاقى را كه پدرش در آن مى
زيست همچنان روشن نگاه دارند و اين چراغ تا امام موسى كاظم (ع) در مدينه بود، همه
شب روشن بود تا اينكه او به عراق احضار شد. پيش از اين نيز امام صادق (ع) چراغ
اطاق پدرش امام باقر را روشن نگاه داشته بود.ابوهريره عجلى كه از شعراى اهل بيت و از علاقمندان آنان بوده در رثاى
امام آن هنگام كه بدن مطهرش را روى تخت روان به سوى بقيع مى بردهاند ، چنين سروده
است : «به آنان كه رفتند امام را روى دوشهايشان حمل كنند، گفتم : آيا
مىدانيد كه چه شخصيتى را به گورستان مى بريد؟: كوه ثبير را كه چه مرتفع و بلند
است ! اينك مردمانى را مىبينم كه هر يك مشتى خاك روى بدن مقدسش مىريزند . چقدر
شايسته است كه بر سر خويش بريزند.اى صادق و راستگو و اى فرزند راستان و صادقان! به پدران پاك و
پاكيزهات سوگند راستين مى خورم و خداوند تعالى و پروردگار خاوران نيز بوجود شما
سوگند ياد كرده و فرموده است : دوازده ستاره درخشانى كه در علم الهى هميشه پيشرو و
پيشگام بودهاند.»بدين ترتيب امام صادق (ع) در قبرستان بقيع در كنار نياى مادريش حسن
مجتبى و جد پدريش حضرت سجاد و پدرش باقرالعلوم (درود خدا به روان همه شان) به خاك
سپرده شد و او آخرين امامى بود كه در بقيع دفن گرديد و پس از او تمام فرزندان او
جز امام رضا (ع) كه در خراسان آرميده ، در سرزمين عراق به خاك سپرده شدهاند.
خلفای معاصرامام صادق(ع)
در سال 114 به امامت رسيد. دوران امامت او
مصادف بود با اواخر حكومت امويان كه در سال 132 به عمر آن پايان داده شد و اوايل
حكومت عباسيان كه از اين تاريخ آغاز گرديد/امام صادق (ع) از ميان خلفاى اموى با افراد زير معاصر بود:
1- هشام بن عبدالملك (105-125ه'ق). 2- وليد بن يزيد بن
عبدالملك (125-126). 3- يزيد بن وليد بن عبدالملك(126)/4-ابراهيم بن وليد بن عبدالملك (70روز از سال 126)/5-
مروان بن محمد مشهور به مروان حمار(126-132). واز ميان خلفاى عباسى نيز معاصر بود با: 1- عبداللّه بن محمد مشهور به سفاح (132-137)/2- ابو جعفر
مشهور به منصور دوانيقى (137-158)
عظمت علمى امام صادق (ع) در باب عظمت علمى امام صادق (ع) شواهد فراوانى وجود دارد و
اين معنا مورد قبول دانشمندان تشيع و تسنن است. فقها و دانشمندان بزرگ در برابر
عظمت علمى آن حضرت سر تعظيم فرود مىآوردند و برترى علمى او را مىستودند
«ابو حنيفه»، پيشواى مشهور فرقه حنفى، مىگفت: من
دانشمندتر از جعفر بن محمد نديدهام نيز مىگفت: زمانى كه «منصور» (دوانيقى) «جعفر
بن محمد» را احضار كرده بود، مرا خواست و گفت: مردم شيفته جعفر بن محمد شدهاند،
براى محكوم ساختن او يك سرى مسائل مشكل را در نظر بگير. من چهل مسئله مشكل آماده
كردم. روزى منصور كه در «حيره» بود، مرا احضار كرد. وقتى وارد مجلس وى شدم ديدم
جعفر بن محمد در سمت راست او نشسته است وقتى چشمم به او افتاد آنچنان تحت تأثير
ابهت و عظمت او قرار گرفتم كه چنين حالى از ديدن منصور به من دست نداد. سلام كردم
و با اشاره منصور نشستم. منصور رو به وى كرد و گفت: اين ابو حنيفه است. او پاسخ
داد: بلى مىشناسمش. سپس منصور رو به من كرده گفت: اى ابو حنيفه! مسائل خود را با
ابو عبدالله (جعفر بن محمد) در ميان بگذار. در اين هنگام شروع به طرح مسائل كردم.
هر مسئلهاى مىپرسيدم، پاسخ مىداد: عقيده شما در اين باره چنين و عقيده اهل
مدينه چنان و عقيده ما چنين است. در برخى از مسائل با نظر ما موافق، و در برخى
ديگر با اهل مدينه موافق و گاهى، با هر دو مخالف بود. بدين ترتيب چهل مسئله را
مطرح كردم و همه را پاسخ گفت: ابو حنيفه به اينجا كه رسيد با اشاره به امام صادق
(ع) گفت: دانشمندترين مردم، آگاهترين آنها به اختلاف مردم در فتاوا و مسائل فقهى
است
«مالك»، پيشواى فرقه مالكى مىگفت: مدتى نزد جعفر بن محمد
رفت و آمد مىكردم، او را همواره در يكى از سه حالت ديدم: يا نماز مىخواند يا
روزه بود و يا قرآن تلاوت مىكرد، و هرگز او را نديدم كه بدون وضو حديث نقل كند در
علم و عبادت و پرهيزگارى، برتر از جعفر بن محمد هيچ چشمى نديده و هيچ گوشى نشنيده
و به قلب هيچ بشرى خطور نكرده است
«ابن حجر هيتمى» مىنويسد: به قدرى علوم از او نقل شده كه
زبانزد مردم گشته و آوازه آن، همه جا پخش شده است و بزرگترين پيشوايان (فقه و
حديث) مانند: يحيى بن سعيد، ابن جريح، مالك، سفيان ثورى، سفيان بن عيينه، ابو
حنيفه، شعبه و ايوب سجستانى از او نقل روايت كردهاند
«ابو بحر جاحظ»، يكى از دانشمندان مشهور قرن سوم، مىگويد:
جعفر بن محمد كسى است كه علم و دانش او جهان را پر كرده است و گفته مىشود كه
ابوحنيفه و همچنين سفيان ثورى از شاگردان اوست، و شاگردى اين دو تن در اثبات عظمت
علمى او كافى است. «سيد امير على» با اشاره به فرقههاى مذهبى و مكاتب فلسفى
در دوران خلافت بنىاميه مىنويسد: فتاوا و آراى دينى تنها نزد سادات و شخصيتهاى
فاطمى رنگ فلسفى به خود گرفته بود. گسترش علم در آن زمان، روح بحث و جستجو را
برانگيخته بود و بحثها و گفتگوهاى فلسفى در همه اجتماعات رواج يافته بود. شايسته
ذكر است كه رهبرى اين حركت فكرى را حوزه علمىاى كه در مدينه شكوفا شده بود، به
عهده داشت. اين حوزه را نبيره على بن ابى طالب بنام امام جعفر كه «صادق» لقب داشت،
تاسيس كرده بود. او پژوهشگرى فعال و متفكرى بزرگ بود، و با علوم آن عصر بخوبى
آشنايى داشت و نخستين كسى بود كه مدارس فلسفى اصلى را در اسلام تاسيس كرد. در مجالس درس او، تنها، كسانى كه بعدها مذاهب فقهى را
تاسيس كردند، شركت نمىكردند، بلكه فلاسفه و طلاب فلسفه از مناطق دور دست در آن
حاضر مىشدند. «حسن بصرى»، موسس مكتب فلسفى «بصره» و «واصل بن عطأ» موسس مذهب
معتزله، از شاگردان او بودند كه از زلال چشمه دانش او سيراب مىشدند.
«ابن خلكان»، مورخ مشهور، مىنويسد:او يكى از امامان دوازده گانه در مذهب اماميه، و از بزرگان
خاندان پيامبر است كه به علت راستى و درستى گفتار، وى را صادق مىخواندند. فضل و
بزرگوارى او مشهورتر از آن است كه نياز به توضيح داشته باشد. ابوموسى جابر بن حيان
طرطوسى شاگرد او بود. جابر كتابى شامل هزار ورق تاليف كرد كه تعليمات جعفر صادق را
در برداشت و حاوى پانصد رساله بود. سند گفته بالا درپیش بنده موجود است که خواسته
باشید برای شما ارایه می نمایم راه ارتباط 0789682600
فرزندان امام : مورخان در تعداد اولاد امام صادق (ع) اختلاف نظر دارند و مشهور، روايت
شيخ مفيد است كه گفته است فرزندان امام ده تن بودهاند: اسماعيل ، عبدالله و ام
فروه (از فاطمه بنت حسين بن حسن بن على (ع) ) ، موسى، اسحاق و محمد (از ام حميده)،
عباس، على، اسماء و فاطمه از مادران ديگر.
اسماعيل: او بزرگترين فرزندان امام بوده و آن حضرت نسبت به او علاقهاى شديد و
توجهى زياد داشته و فوقالعاده به وى مهربان بوده است .روزى امام صادق (ع) خطاب به مفضل بن عمر كه از نمايندگان و اصحاب خاص
و مورد وثوق او بوده است ؛ در حضور امام موسى كاظم (ع) كه پسر بچه اى بود، فرمود: اين فرزندم
(موسى) كه در خانواده من پا به دنيا گذاشته هيچ كودكى به ميمنت و بركت او نيست؛ به
اسماعيل هم جفا نكنيد.اين سخن امام دلالت بر آن دارد كه امامت از اسماعيل به موسى برگردانده
شده و چون ممكن بود اين معنى موجب آن شود كه مردم در تكريم اسماعيل كوتاهى كنند،
فرمود كه به او جفا نشود.و در جاى ديگر فرمود: اسماعيل را دوبار قتل تهديد كرده بود و من از
خدا خواستم كه بلا را دفع كند و خداوند بلا را از او برطرف كرد و او زنده ماند.مجموعه سخنان امام صادق (ع) راجع به فرزندش اسماعيل نشانگر شدت علاقه
و محبت امام نسبت به وى است و اين مهر و علاقه بقدرى بوده كه برخى پنداشتند امام
پس از حضرت صادق (ع) ، او است؛ زيرا اولاً امام به او بسيار مهر مى ورزيده و
ثانياً او بزرگترين فرزند امام بوده است؛ اما مرگ او در زمان حيات آن حضرت ، بر
اين پندار خط بطلان كشيد.
امام صادق (ع) در جريان مرگ اسماعيل كارهاى شگفتى انجام داده است؛
مثلاً دستور داده ملافه را كنار زنند و صورتش را باز كنند و شخصاً برپيشانى ، چانه
و گلوى او بوسه زده است . بار دوم نيز اين كار را تكرار كرده و براى سومين بار پس
از غسل و تكفين اسماعيل ، باز امام كفن را كنار زده و مانند دفعات قبل او را
بوسيده و با قرآن تعويذش كرده و دستور دفن داده است .در روايت ديگرى آمده است كه : امام به مفضل فرمان داد گروهى از اصحاب
و شاگردان را كه ابوبصير،حمران بن اعين و داود رقى، از آن جمله بودهاند گردآورد و
آنگاه به داود دستور داده است كه صورت اسماعيل را باز كند؛ سپس خطاب به داود
فرمود: اى داود! خوب نگاه كن! آيا او مرده است يا زنده؟ داود پاسخ مى دهد كه او
مرده است . سپس امام، اسماعيل را به تك تك حاضران نشان داده و مى گويد: خدايا!
شاهد باش. و آنگاه دستور داده اسماعيل را غسل و كفن كنند. آنگاه به مفضل فرموده
كفن را از روى او كنار زند و خوب در او بنگرد كه آيا مرده است يا زنده؟ و رو به
جمعيت حاضر فرموده: ملاحظه كنيد آيا او مرده است يا زنده؟ حضار يكصدا پاسخ دادند
كه او مرده است . امام مجدداً پرسيد: پس ديديد كه او مرده است؟ باز جواب دادند:
آرى، اى سرور ما! او در گذشته است؟ بار ديگر امام فرمود: خدايا ! تو شاهد باش!حاضران كه از اين اعمال امام در شگفت بودند بالاخره اسماعيل را به سوى
گورستان نقل كرده و در آنجا بر زمين نهادند . امام باز به مفضل فرمود تا كفن را از
چهره اسماعيل كنار زند و به مردم نشان داده شود كه آيا او زنده است يا مرده؟ مردم
جملگى پاسخ دادند كه او مرده و رخت از اين جهان بربسته است . امام سؤال را طور
ديگر تجديد مى كند و مى فرمايد: اين بدن كه هم اكنون كفن و حنوط شده و در گور
گذاشته مى شود، بدن چه كسى است؟ همه پاسخ مىگويند: فرزند شما اسماعيل . امام
مىگويد: خدايا! تو شاهد باش!
انسان وقتى اينهمه اصرار امام را در مورد اثبات مرگ اسماعيل مى بيند ،
ابتدا دچار تعجب مى شود، ولى هرگز در كار امام جاى شگفتى نيست؛ زيرا او از آينده
جامعهاش مطلع است و مىداند كه گروهى براساس اين پندار كه اسماعيل بزرگترين فرزند
امام است، مرگ او را باور نخواهند كرد و اسماعيل را امام و پيشواى بعد از آن حضرت
خواهند دانست و از اين رو امام خواسته حجت را بر اين گروه تمام كند.امام صادق (ع) پس از دفن اسماعيل و اخذ گواهى از حاضران ، خود از اين
راز پرده برداشته است آنجا كه فرمود: برخى پس از من به باطل مىگرايند و دچار
ترديد مىشوند و در صدد خاموش كردن نور خدا بر مىآيند.آنگاه به امام موسى (ع) اشاره كرده و فرمود: اين پسرم بر حق است و حق به
همراه اوست تا اينكه خدا وارث زمين و ساكنان آن شود.بنابر روايتى ديگر امام صادق (ع) به هنگام مرگ اسماعيل سخت اندوهگين
بوده و سجدهاى طولانى كرده است؛ سپس سر از سجده برداشته و اندكى بر اسماعيل خيره
شده و بر وى نگريسته است و بار ديگر سجدهاى طولانىتر كرده است؛ آنگاه سر از سجده
برداشته و به دست خويش چشمها و چانه اسماعيل را بسته و بر رويش ملافهاى انداخته
است.بعداً امام با اين قيافه اندوهبار به اندرون خانه رفته و اندكى درنگ
فرموده و سپس با وضعى آراسته و لباسهائى پاكيزه بيرون مى آيد و در چهره او اثرى از
غم و اندوه ديده نمىشود و راجع به تجهيز اسماعيل دستوراتى مى دهد و پس از پايان
غسل او در كنار كفنش مىنويسد: «اسماعيل يشهد ان لاالهالاالله» 7 (اسماعيل شهادت
مى دهد كه خدائى جز خداى يگانه نيست) و به دنبال مراسم تدفين و خاكسپارى دستور مى
دهد كه سفره طعام بگسترند و غذاهاى رنگارنگ آورند و حاضران را به صرف غذا دعوت
مىفرمايد و در اين مهماندارى اثرى از غم و اندوه در سيماى امام نيست .از امام سؤال مى شود: چگونه است كه از مرگ فرزندتان متأثر نيستيد و
گريه نمى كنيد، بلكه بعكس بسيار شاد و خرسند به نظر مى رسيد؟ پاسخ مى دهند: چرا
اينگونه نباشيم؟ مگر راستگوترين راستان نفرموده است كه همه ما خواهيم مرد؟ و به
نقلى ديگر فرمود: ما خانوادهاى هستيم كه تا مصيبت نازل نشده است ، اندوهگين و
متأثر مىشويم ؛ اما چون مصيبت فرود آمد صبر و شكيبائى پيشه مى كنيم .
مع ذلك امام صادق (ع) در تشييع جنازه فرزندش اسماعيل پا برهنه و بدون
عبا حركت مى كرده است و چه تأثرى از اين بزرگتر؟ و در هنگام انتقال جنازه به
گورستان چند بار دستور داد تخت روان را بر زمين نهند و پارچه را از صورت اسماعيل
كنار زد و به مردم فرمود كه در او بنگرند تا مرگ اسماعيل بر همگان ثابت شود. آنگاه
پس از دفن در كنارى نشست و مردم نيز در اطراف او حلقه زدند. آن حضرت در حاليكه به
زمين خيره شده بود، فرمود: اى مردم! اينجا خانه جدائى است و گذرگاهى بيش نيست .
دنيا منزل هميشگى ما نيست . مع ذلك جدائى دوستان مصيبتى است در مان ناپذيرى و سوزشى
دارد غير قابل تحمل . ليكن فضيلت و برترى از آن كسانى است كه بردبار و متحملند و
بر اعصاب خويش مسلط. و هر كس به مصيبت برادرش گرفتار نشود ، برادر به سوگ او خواهد
نشست ، و هر كس به داغ فرزند مبتلا نگردد، فرزند بهمصيبت او گرفتار خواهد شد.آنگاه امام شعر «ابى خراش هذلى» را خواند ولا تحسبن انى تناسيت عهدهولكن صبرى يا اميم جميل تو مپندار كه من ترا فراموش كردهام، ولى اى
داغ بر دل! من صبرى زيبا در سوگ تو پيشه ساختهام از جمله خيراتى كه امام صادق (ع) براى اسماعيل كرد اين است كه چند
درهمى به يكى از دوستانش داد و به او فرمود كه از سوى اسماعيل و به نيابت از او حج
گزارد و گفت : يك دهم ثواب حج براى اسماعيل و بقيه از آن تو است .اسماعيل در جائى به نام «عريض» وفات يافت و مردم او را روى دوش خويش
به مدينه آوردند و قبر او در شهر مدينه مشهور است و ابن سعود ضمن تخريب قبور ائمه بقيع،
آرامگاه اسماعيل را هم درهم كوبيد و تاكنون اجازه بازسازى آن داده نشده است .اين كارها كه امام صادق (ع) درباره اسماعيل انجام داده، نشانگر آن است
كه امام او را بسيار دوست مى داشته و سخت به او علاقمند بوده است؛ زيرا اسماعيل
مردم پرهيزگار و فاضل بوده است . البته در اين ميان احاديث ديگرى هم وجود دارد كه
از شأن و قدس اسماعيل مى كاهد؛ ولى اين احاديث اولاً در برابر احاديث گذشته كه در
تجليل اسماعيل وارد شده ناچيز است . و ثانياً برخى احاديث پرده از روى اين اخبار
دروغ بر مى دارد ثالثاً ممكن است اين احاديث براى اغراض خاصى كه بر ما پوشيده است
صادر شده باشد.
ما در اينجا به حديثى كه در كتاب «خرائج و جرائح» از وليدبن صبيح
روايت شده است ، اشاره مى كنيم . او مىگويد: مردى نزد من آمد و گفت : بيا پسر
خدايت را به تو نشان دهم. به همراه او راه
افتادم . جمعى را ديدم كه مشغول باده گسارى بودند و اسماعيل نيز در ميان آنها ديده
مى شد . با مشاهده اين صحنه بار سنگينى از غم و اندوه بر دلم نشست . رو به سوى بيت
گذاشتم و ديدم اسماعيل از استار آويخته و آنقدر گريسته كه سرشك چشمانش استار كعبه
را خيس كرده است . به سرعت به همان محل نخستين برگشتم ، باز اسماعيل را در ميان
ميخوران ديدم . درباره به بيت بازگشتم، ديدم اسماعيل همچنان دست در استار كعبه
مىگريد. متحير شده بودم. موضوع را به امام صادق (ع) عرض كردم . امام فرمود:
فرزندم اسماعيل گرفتار شيطانى شده است كه به صورت او در مى آيد!آيا در پاكى اسماعيل و در دفاع از او حديثى بهتر از اين مى توان يافت؟
پس ناگزير، احاديثى را كه از او بد مىگويند بايد دور ريخت و يا آنها را به غرضهاى
ويژه حمل كرد؛ زيرا اگر اسماعيل آدمى وارسته نبود، هرگز امام صادق (ع) در سفر و
حضر او را با خود همراه نمى برد، چنانكه عبدالله را كه فرزند ناصالحى بود از خود
راند.شيخ مفيد در «ارشاد» مى نويسد: عده كمى در زمان حيات امام صادق (ع)
معتقد بودند كه امامت پس از رحلت او از آن اسماعيل است؛ ليكن آنان نه از اصحاب
امام بودند و نه از نزديكان او، بلكه اشخاصى دور و بيگانه بودهاند و پس از شهادت
آن حضرت دو گروه شدند: گروهى از آن اعتقاد بر گشتند و به امامت حضرت موسى كاظم (ع)
معتقد شدند؛ گروهى ديگر بر اين عقيده ماندند و چون اسماعيل در گذشته بود، به امامت
فرزند او محمد عقيده پيدا كردند . در اين ميان گروه سومى هم وجود دارند كه اسماعيل
را زنده مىپندارند و آنان بسيار اندكند و به هر حال فرقه اسماعيليه كسانى هستند
كه امامت را از آن اسماعيل و فرزندان او تا آخرالزمان مىدانند.
عبدالله افطح : عبدالله بزرگترين فرزند امام صادق (ع) پس از اسماعيل بوده و لذا برخى
راه خطا رفته و پنداشتند كه امامت بعد از فوت پدر از آن اوست . اينان ديده بودند
كه فرزند بزرگتر به امامت مىرسد ولى غافل از آن بودند كه پسر بزرگتر وقتى مى
تواند امام باشد كه بى عيب و نقص باشد و در پاهاى عبدالله عيب وجود داشته و
باصطلاح «افطح» بوده است و بدين مناسبت پيروان او را فطحيه ناميدهاند.او متهم به مخالفت با پدر در اعتقادات بوده و با حشويه رفت و آمد و به
مذهب مرجئه تمايل داشته است ؛ از اين رو مانند ديگر فرزندان امام نزد او موقعيتى
احترام آميز نداشته است . گاهى پدر، او را سرزنش مىكرد و پند و اندرز مىداد ،
ليكن آن همه سرزنش و پند سودمند نمىشد.روزى امام صادق (ع) به وى گفت : چرا مانند برادرت نيستى؟ به خدا سوگند
نور هدايت ، در سيماى او مىشناسم!عبدالله : چرا ؟ مگر پدر و مادر ما يكى نيست؟امام : او پاره تن من است، ولى تو فقط فرزند منى.به گمانم مقصود امام از اينكه چرا مانند برادرت نيستى ، فقط اسماعيل
بوده است ؛ چون او تنها برادر ابى و امى عبدالله بوده، نه موسى كاظم (ع) و همين
حديث نشانگر منزلت والاى اسماعيل نزد خدا و نزد پدر و دليل بى اعتبارى و بى ارزشى
عبدالله افطح نزد خدا و نزد پدر مىباشد.به هر حال، عبدالله بر اين اساس كه او بزرگترين فرزندان امام است، پس
از رحلت پدر مدعى امامت شد و حضرت صادق پسرش كاظم (ع) را از اين جريان آگاه كرده و
فرموده بود با او درگير نشود و سخن نگويد كه در كوتاه مدت خواهد مرد، و جريان
همانطور كه امام فرموده بود، رخ داد.وقتى عبدالله مدعى امامت شد، جمعى از اصحاب امام صادق (ع) از او پيروى
كردند؛ ليكن اكثر آنان بعداً از او برگشتند و به امامت حضرت موسى كاظم (ع) معتقد
شدند ، زيرا دعوى عبدالله را سست ديدند و حق را نزد ابوالحسن موسى (ع) يافتند و
دلايل امامت را در او ديدند.از جمله اشخاصى كه براى كشف حقيقت نزد عبدالله رفتند،
هشام بن سالم و مؤمن الطاق بودند. هنگامى كه اينان پيش عبدالله رفتند، مردمى دور
او را گرفته و بر وى خيره بودند.هشام و مؤمن از او سؤال كردند: زكات در چه مقدار مال واجب
مىشود؟عبدالله : در دويست ، پنج تا.عبدالله : دو درهم و نيم.به خدا سوگند مرجئه
چنين نمىگويند.عبدالله : نه به خدا قسم من نمىدانم مرجئه چه مىگويند؟
هشام و مومن دانستند كه عبدالله امام نيست و در دعوى خود صادق نمى باشد آنان
حيران و سرگردان از خانه او خارج شدند و نمى دانستند به كجا رو كنند؛ لذا در يكى
از كوچههاى مدينه نشسته و گريه سر دادند و با خود مىگفتند: نمىدانيم چه كنيم و
به چه كسى بگرويم به مرجئه ، به قدريه، به زيديه، به معتزله و يا به خوارج؟ در اين هنگام هشام پيرمردى را ديد كه به او اشاره مى كند و چون هشام
آن پيرمرد را نمىشناخت ، به مؤمن گفت: گمان مىكنم او از جاسوسان منصور است كه
اين روزها در مدينه پخشند و مى خواهند بدانند كه شيعيان جعفر صادق (ع) به چه كسى
مراجعه مىكنند و بر او اتفاق نظر دارند تا او را گردن زنند؛ پس تو از من دور شو !
چون او با من كار دارد، نه با تو . در اين موقع مؤمن الطاق ازهشام دور شد و هشام به دنبال آن پرمرد راه
افتاد ، تا به خانه ابوالحسن موسى كاظم (ع) رسيدند . او هشام را رها كرد و رفت.
خادمى كه دم در خانه بود، گفت : بفرمائيد داخل، خداوند شما را مورد رحمت قرار دهد.
هشام داخل شد و حضرت بدون مقدمه به او گفت : ... نه به سوى مرجئه ، نه به قدريه ،
نه به زيديه، نه معتزله و نه به خوارج هشام كه امام عصر خود را شناخته بود ، از نزد او بيرون آمد و مؤمن
الطاق را ديدار كرد و در پاسخ او كه از ماجرا پرسيده بود ، داستان را بتفصيل تعريف کرد.
مفضل نيز با ابوبصير ملاقات كرد و با هم نزد امام كاظم (ع) رفتند و
حقانيت آن بزرگوار بر آنان آشكار شد. از اين پس ، هشام با فوج فوج شيعيان ملاقات و
آنها را با امام موسى كاظم (ع) آشنا مىكرد و بدين وسيله رستگار مىشدند ، جز
عدهاى كم مانند عمار ساباطى و يارانش.اما عبدالله رفته رفته بيشتر شناخته مىشد و جز اندكى از مردم به خانه
او تردد نمى كردند و چون او پى برد كه هشام در ارشاد مردم نقش فعال دارد، عدهاى
را به مزدورى گرفت كه او را مورد ضرب و هتك قرار دهند.عبدالله همچنان بر دعوى امامت اصرار داشت، تا اينكه پیش از هفتاد روز
از شهادت امام صادق (ع) جان سپرد و بقيه پيروان او از وى برگشتند ، جز جمعى ناچيز
كه به فطحيه معروفند و آنان نيز كه واپسينانشان بنى فضال بودند بكلى منقرض
شدهاند.
اسحاق : او مردى فاضل ،
صالح، متقى و مجتهد بوده و مردم از وى احاديث و آثار علمى فراوانى نقل كردهاند.ابن كاسب هرگاه از او حديث
روايت مىكرده ، مىگفته است : حديث كرد مرا ئقه مرضى اسحاق بن جعفر.اسحاق به امامت برادرش موسى بن جعفر (ع) عقيده داشته و حتى خود از
راويان احاديث و نصوص بر امامت موسى كاظم از طريق امام صادق و على بن جعفر (ع)
بوده و فضل و تقواى اين دو برادر يعنى اسحاق و على مورد اتفاق همه بوده است .اسحاق از جمله شاهدان وصيت امام موسى (ع) براى فرزندش امام هشتم بوده
و از آثار فضيلت و تقوايش آنكه او مدافع امام رضا بوده است موقعى كه برخى برادران
آن حضرت پس از رحلت امام كاظم (ع) نزد قاضى مدينه شكايت كردند و يكى از آنها به
نام عباس بن موسى اظهار داشت: خداوند قاضى را اصلاح بخشد و مردم را ازوجودش
بهرهمند سازد؛ در زير اين كتاب (نامه مهر و موم شده) گنج و گوهرى است و برادرمان
رضا مىخواهد آن را فقط از آن خود كند و پدرمان جز آن، چيز ديگرى باقى نگذاشته و
آن را هم در اختيار وى گذاشته و ما را تحت تكفل او قرار داده است و اگر مىخواستم
، جلوى مردم راز را فاش مىساختم.در اين هنگام ابراهيم بن محمد
به وى پريد و گفت : اگر چيزى بگوئى ، به خدا سوگند راست نخواهى گفت و ما آن
را نخواهيم پذيرفت و تو نزد ما سرزنش شده و رانده شده خواهى بود. ما تو را از
خردسالى و هم اكنون به دروغگوئى مىشناسيم و پدرت بهتر از همه تو را مىشناخت و در
تو خير و نيكى سراغ نداشت و از ظاهر و باطن تو آگاهى كامل داشت و حتى دو عدد خرما
را نيز به طور امانت نزد تو نمىگذاشت.سپس عمويش اسحاق بن جعفر بلند شد و يقه او را گرفت و گفت: تو بسيار بى
خرد و احمق هستى. بساطت را جمع كن! سابقهات پيش ما معلوم است .آنگاه همه حاضران به يارى اسحاق و تؤييد گفتههاى او بپا خاستند.جز ابن كاسب و ابن عينيه ، اشخاص ديگرى نيز از اسحاق بن جعفر نقل حديث
كردهاند، كه از آن جملهاند: بكربن محمدازدى، يعقوب بن جعفر جعفرى و عبدالله بن
ابراهيم جعفرى و وشا.
محمد بن جعفر : او مردى
شجاع و سخى و زاهد بود . يك روز در ميان، روزه مىگرفت و همسرش خديجه دختر عبدالله
بن حسين مىگفته: محمد با لباسى نو و مرتب از نزد ما بيرون مىرفت و به هنگام
بازگشت، مىديديم كه آن را به مستمند و بيچارهاى بخشيده است . او همه روز گوسفندى
براى پذيرائى ازمهمانانش سر مىبريد و از بس زيبا و نيكو صورت بود «ديباج» ناميده
مى شد.محمد ، به زيديه متمايل و به قيام مسلحانه معتقد بوده است و به سال
199 ق . در مكه عليه مأمون عباسى قيام كرد و زيديه جاروديه هم از او پيروى كردند.وقتى كه عدهاى براى خلافت با وى بيعت كردند و او مردم را به سوى خود
خواند و عنوان اميرالمؤمنين بر خود نهاد، امام رضا (ع) نزد او رفت و فرمود: اى
عمو! پدر و برادرت را تكذيب مكن! اين دعوى تو سر نمىگيرد.از قضا زمانى درنگ نكرد تا اينكه عيسى جلودى به جنگ محمد رفت و شكستش
داد . او امان خواست و لباس سياه كه شعار عباسيان بود به تن كرد و بر منبر رفت و
خود را از خلافت خلع و خلافت مأمون را رسمى اعلام كرد. اکر اطلاعات بیشتردرباره
زندگی نامه محمد بن جعفررادارید مراجعه نمایید به سایت پیامبراعظم (ص) يكى ديگر از فرزندان امام، عباس بن جعفر است . شيخ مفيد او را مردى
شريف و فاضل خوانده ونگارنده، شرح حال ديگرى جز آنچه كه شيخ مفيد (طاب ثراه) بدان
پرداخته است، راجع به او چيزى نجستم.امام موسى كاظم (ع) نيز يكى ديگر از اولاد حضرت امام جعفر صادق (ع)
است، كه به عقيده شيعه اماميه، امامت پس از درگذشت پدر به او رسيده است .
ترتیب شده توسط مدیرسایت.. التماس دعا
